Diyafragma fıtığı, karın boşluğundaki bir organın diyaframdaki anormal bir açıklıktan yükselip göğüs boşluğuna girmesi durumudur. Deliğin konumu diyaframın arka ve yan taraflarında (Bochdalek fıtığı) veya diyaframın önünde (Morgagni fıtığı) bulunabilir. Diyafram, nefes almaya yardımcı olan kubbe şeklinde bir kastır. Bu kas göğüs ve karın boşlukları arasında yer alır ve kalp ve akciğer organlarını karın organlarından (mide, bağırsak, dalak, karaciğer) ayırır.
Diyafragma hernisi nadir görülen bir hastalıktır. Ancak ortaya çıkarsa, bebeğin hayatını tehdit edebilecek riskleri önlemek için derhal tıbbi tedavi yapılmalıdır.
Diyafram Fıtığı Nedenleri
Sebebe bağlı olarak, diyafram fıtığı iki türe ayrılır, yani:
- doğuştan diyafram fıtığı, Diyafram henüz rahimdeyken tam olarak gelişmediğinde ortaya çıkar. Bu durum karın içindeki organların göğüs boşluğuna doğru hareket etmesine ve akciğerlerin gelişmesi gereken yeri işgal etmesine neden olur. Bu durumun tam olarak nasıl meydana geldiği bilinmemektedir. Bununla birlikte, fetüste organların gelişiminin bozulmasına neden olduğu düşünülen birkaç faktör vardır, yani:
- Genetik ve kromozomal anormallikler
- Çevredeki ortamdan kimyasallara maruz kalma
- Hamilelik sırasında besin alımından yoksun anneler.
- Edinilmiş diyafram hernisi, künt bir nesneden veya delinmeden kaynaklanan bir yaralanmanın neden olduğu bir tür diyafram fıtığıdır. Bu durum diyaframın hasar görmesine ve karın içindeki organların göğüs boşluğuna yükselmesine neden olur. Bu tip diyafram fıtığına çeşitli koşullar neden olabilir, yani:
- Kaza nedeniyle künt cisim yaralanması
- Göğüs veya mide bölgesinde düşme ve sert bir darbe yaşama
- Göğüs ve karın ameliyatı
- Ateşli silah veya bıçak yaraları.
Diyafram Fıtığı Belirtileri
Diyafragma hernisinin ana semptomu solunum sıkıntısıdır. Doğuştan diyafragma fıtıklarında bu semptomlara az gelişmiş akciğer dokusu neden olur. Diyafragma fıtığı elde edilirken diyafram kasının oluşan basınçtan dolayı düzgün çalışmaması solunum problemlerine neden olur. Bu durum, solunan oksijen seviyelerinin azalmasına neden olur.
Düşük solunan oksijen alımı diğer semptomları tetikleyebilir, yani:
- Hızlı kalp atış hızı
- Hızlı nefes
- Mavi ten rengi.
Diyafram Fıtığı Teşhisi
Konjenital diyafram hernisi vakalarının çoğu, rahimde teşhis edilebilir. Gebeliğin ultrason muayenesi ile doktorlar, fetüsün akciğerlerinde ve diyaframında meydana gelen anormallikleri tespit edebilir.
Bazı durumlarda diyafragma fıtıkları hamilelik sırasında tespit edilmez ve sadece bebek doğduğunda görülür. Doktorlar, fizik muayene ile doğrulanan semptomlar varsa, bebeğin doğuştan diyafram fıtığı olduğundan şüphelenir. Edinilmiş diyafram fıtığı olan hastalarda fizik muayene de yapılır, yani:
- palpasyon, yani midenin durumunu kontrol etmek için vücudu hissetmek ve bastırmak. Diyafragma hernisi olan hastalarda karın içi organların göğüs boşluğuna çıkması nedeniyle basıldığında tokluk hissi vermeyen bir karın rahatsızlığı vardır.
- perküsyon, yani iç karın organlarının durumunu kontrol etmek için karın yüzeyine parmaklarla dokunmak.
- oskültasyon, Göğüs bölgesinde bağırsak seslerinin duyulup duyulmadığını tespit etmek için bir stetoskop kullanılarak bağırsak seslerinin incelenmesi.
Emin olmak için, bazen daha fazla inceleme yapılması gerekir. Diğerleri arasında:
- Göğüs röntgeni, akciğerlerde, diyaframda ve iç organlarda oluşabilecek anormallikleri incelemek ve tespit etmek
- ultrason, karın ve göğüs boşluklarının durumunun görüntülerini üretmek.
- CT tarama, diyafram ve karın organlarının durumunu çeşitli açılardan incelemek.
- MR, iç organları daha detaylı değerlendirmek ve incelemek.
Kan gazı analizinin incelenmesi ayrıca oksijen, karbon dioksit ve kanın asitliği veya pH'ını kontrol etmek için yapılır.
Diyafram Fıtığı Tedavisi
Bebek doğduktan sonra tespit edilen diyafram fıtıkları ameliyat gerektirir. Bununla birlikte, operasyon gerçekleştirilmeden önce dikkate alınması gereken birkaç faktör vardır, yani:
- Bebeğin sağlık geçmişi ve genel sağlık durumu.
- Diyafragma hernisinin şiddeti.
- Bebeğinizin belirli ilaçlara, prosedürlere veya terapilere verdiği yanıt.
Bu faktörlere dayanarak, doktor tedavinin birkaç aşamasını belirleyecektir, yani:
- Yenidoğan yoğun bakım. Bebek ameliyata girmeden önce tedavinin ilk aşaması. Bu tedavi yenidoğan yoğun bakım ünitesinde (YYBÜ) gerçekleştirilir ve oksijen alımını artırmayı ve bebeğin durumunu stabilize etmeyi amaçlar. YYBÜ'deyken bebeğe solunum cihazı yani mekanik ventilatör ile nefes alması için yardım edilecektir. Diyafragma fıtığı olan bebeklerin akciğerleri gelişmediği için etkili nefes alamamaları nedeniyle bu işlem yapılır.
- ECMO (ekstrakorporeal membran oksijenasyonu). Diyafragma fıtığı olan ve durumu çok zayıf olan bebekler, kalp ve akciğer replasman makinesi (ECMO) yardımıyla tedavi göreceklerdir. ECMO makinesi, kalbin ve akciğerlerin kan dolaşımına oksijen verme ve vücuda kan pompalama işlevi görmesine yardımcı olacaktır. ECMO, bebeğin durumu stabil olana ve düzelene kadar kullanılır.
- Operasyon.Bebeğin durumu oldukça iyi ve stabil olduktan sonra çocuk cerrahı tarafından ameliyat yapılır. Mide, bağırsaklar ve diğer karın organları göğüs boşluğundan karın boşluğuna geri taşınacak, ardından diyaframdaki açıklık kapanacaktır. Bebek doğduktan 48-72 saat sonra ameliyat yapılmalıdır.
Çoğu bebek, NICU'da ameliyat sonrası bakıma devam edecektir. Karın organları yerlerine dönmüş olsa da akciğerler henüz gelişme aşamasındadır. Bebek ameliyattan sonra bir süre daha solunum cihazı ile desteklenecektir. Bundan sonra, durumu stabil olsa ve artık solunum cihazına ihtiyacı olmasa da, bebeğin birkaç hafta veya ay boyunca nefes almasına yardımcı olacak oksijene ve ilaçlara ihtiyacı olacaktır. Bebeklerin solunum cihazı ve ek oksijen olmadan kendi başlarına nefes alabiliyorlarsa eve gitmelerine izin verilir ve besin infüzyonları olmadan ağırlıkları artar.
Edinsel diyafram hernisi olan hastalarda, hasta stabil olduktan sonra ameliyat gerekir. Bu işlem, yaşanan diyafram yaralanmasından kaynaklanan kanamaya bağlı komplikasyonları önlemek için yapılır.
Bebek henüz anne karnındayken diyafram fıtığı olduğu biliniyorsa, doktor FETÖ yöntemi ile tedavi için adımlar atabilir (fetal endoluminal trakeal oklüzyon). FETÖ, fetüs 26-28 haftalıkken nefes borusuna özel bir balon sokularak yapılan bir tür anahtar deliği ameliyatıdır (laparoskopi). Bu balon, fetal akciğerlerin gelişmesini teşvik edecektir. Akciğer gelişimi normal görünmeye başladıktan sonra ya fetüs henüz anne karnındayken ya da doğumdan sonra balon çıkarılır. FETÖ, doğumdan sonra diyafram fıtığına bağlı olarak ortaya çıkan solunum bozukluklarının önlenmesinde faydalıdır.
Diyafram Fıtığı Önleme
Diyafragma hernisinin önlenmesi henüz bilinmemektedir. Bununla birlikte, rutin doğum öncesi bakım, fetüste herhangi bir rahatsızlığı tespit etmek ve doğumdan önce, doğum sırasında ve doğumdan sonra uygun tedavi adımlarını belirlemek için önemlidir.
Bu arada, edinilmiş bir diyafram fıtığını önlemek için atabileceğiniz adımlar var. Diğerleri arasında:
- Motorlu araç kullanırken dikkatli olun. Araba kullanırken emniyet kemeri, motosiklet kullanırken kask kullanın.
- Göğüs veya karın yaralanmasına neden olabilecek aktivitelerden kaçının.
- Özellikle araç kullanırken kaza riskini artırabileceğinden aşırı alkol tüketiminden kaçının.
- Bıçak veya makas gibi keskin nesneler içeren aktiviteler yaparken dikkatli olun.
Diyafram Fıtığı Komplikasyonları
Diyafragma fıtığı nedeniyle oluşabilecek komplikasyonlardan bazıları şunlardır:
- Akciğer enfeksiyonu.
- Bebeklerde bozulmuş büyüme ve zihinsel gelişim. Bebeklerin vücut koordinasyonu bozulabilir, bu nedenle yuvarlanmayı, oturmayı, emeklemeyi, ayakta durmayı ve yürümeyi öğrenmek zor veya daha uzun sürer. Kas gücünü ve koordinasyonunu geliştirmek için fizyoterapi, konuşma terapisi ve mesleki terapi yapılabilir.
