Kanser tehlikeli bir hastalıktır. Nedenmiş? Çünkü erken evrelerde kanser genellikle asemptomatik olduğundan tespit edilmesi zordur. Bu nedenle kanserin erken teşhisi, tedavinin hemen yapılabilmesi ve iyileşme şansının daha yüksek olması için çok önemlidir.
Erken muayene veya kanser taraması, hasta hastalığın semptomlarını yaşamadan önce kanserin varlığını tanımanın bir yoludur. Özellikle belirli kanser türlerinden muzdarip olma riski yüksek olan kişilerde bu muayenenin düzenli olarak yapılması önerilir.
Ailesinde kanser öyküsü olan veya kansere yakalanma riskini artırabilecek genetik faktörleri olan kişiler için tarama muayeneleri veya kanserin erken teşhisi de genellikle önerilir.
Kanserin Erken Teşhisi ve Erken Belirtilerin Tanınması
Aşağıdakiler, kanser türüne göre bazı tarama veya erken teşhis türleridir:
1. Kanser Pmemeler
Meme kanseri, meme dokusunda kanser hücrelerinin ortaya çıkmasından kaynaklanan bir hastalıktır. Bu kanser hücreleri memedeki süt kanalları ve lenf düğümleri çevresinde büyüyebilir. Meme kanseri genellikle kadınlarda görülür.
Dikkat edilmesi gereken meme kanseri belirtilerinden bazıları şunlardır:
- Memede ağrısız yumuşak veya sert bir yumru belirir
- Ağrılı göğüsler veya meme uçları
- meme ucu içeri çekildi
- Kalınlaşmış, pullu, kırmızı, kaşıntılı meme veya meme ucu derisi, döküntü ve tahriş
- Meme ucundan sarı, kahverengi, kırmızı veya şeffaf akıntı
- Belirgin bir sebep olmadan kilo kaybı
Meme kanseri hücrelerinin varlığını tespit etmek için yapılabilecek birkaç test vardır:
Kendi kendine meme muayenesi (KKMM)
KKMM, memede kitle, meme başı ve deride değişiklik gibi fiziksel değişiklikler olup olmadığını tespit etmek için memenin elle muayene edilmesiyle bağımsız olarak yapılabilen bir muayenedir.
Her yaştan yetişkin kadına ayda en az bir kez kendi kendine meme muayenesi (KKMM) yapmaları önerilir.
Annemografi veya mamogram
Bu muayene memedeki dokunun görünümünü göstermeyi amaçlar.
Bir mamogramın sonuçları anormallikler gösteriyorsa, anormalliğin meme kanseri ile ilgili olup olmadığını belirlemek için MRI, ultrason veya biyopsi gibi başka araştırmalara ihtiyaç duyulabilir.
Meme kanseri tümör belirteçleri
Meme kanseri tümör belirteci muayenesi, meme kanserinin erken tespiti için bir tür testtir. Ayrıca meme kanseri nüksünü tespit etmek veya kanser tedavisinin etkinliğini izlemek için de bu muayene yapılabilir.
Ailesinde meme kanseri veya yumurtalık kanseri olan kadınlara ve 47 yaş üstü menopoza girmiş kadınlara meme kanseri taraması önerilir. Bu muayenenin en az 3 yılda bir yapılması önerilir.
2. Rahim ağzı kanseri veya rahim ağzı kanseri
Rahim ağzı kanseri, rahim ağzı olarak da bilinen rahim ve vajinayı birbirine bağlayan kısımda meydana gelen bir kanser türüdür. Bu hastalığa en sık HPV virüsü bulaşması neden olur. Virüs, genital siğiller olduğunda veya riskli cinsel ilişki sonucunda rahme girebilir.
Erken evrelerinde rahim ağzı kanseri genellikle asemptomatiktir. Daha ileri aşamalarda ortaya çıkabilecek belirtiler şunlardır:
- Anormal vajinal kanama, örneğin menopozdan sonra, cinsel ilişkiden sonra veya adet dönemleri arasında
- Seks sırasında ağrı veya rahatsızlık
- Vajinal akıntı veya anormal vajinal akıntı
- Adet döngüsü değişir ve açıklanamaz
- Pelvik, bacak veya sırt ağrısı
- Böbrek veya üreterdeki tıkanıklık nedeniyle idrara çıkma sorunu
- Vajinaya idrar veya dışkı
- Kilo vermek
Yukarıdaki belirtilerden bazılarını hissediyorsanız, hemen bir doktora danışın. Doktor, aşağıdakileri içeren birkaç muayene yapacaktır:
PAP yayması
Pap smear, rahim ağzında kansere dönüşebilecek anormal hücreleri tespit etmeyi amaçlar. Bu inceleme, laboratuvarda daha fazla analiz için rahim ağzındaki hücre örneği alınarak yapılır.
HPV testi
Bu test tespit etmek için yapılır. insan papilloma virüsü bazen anormal hücreler oluşmadan veya görünmeden önce hücre değişikliklerine neden olabilir.
Yetersiz tesislerin bulunduğu bölgelerde, rahim ağzı kanserini erken tespit etmek için bir IVA (asetik asidin görsel muayenesi) yapılabilir. Bu muayene Puskesmas'ta yapılabilir ve fiyatı nispeten ucuzdur.
Bu çeşitli muayeneler 25 yaş üstü veya aktif cinsel ilişki yaşamış kadınlara şiddetle tavsiye edilir.
25-49 yaş arası kadınlar için 3 yılda bir Pap smear yaptırılması önerilir. 49 yaş üstü kadınlarda ise bu test 5 yılda bir yapılmalıdır.
65 yaş ve üstü kadınlarda, rahim ağzı kanseri taraması genellikle yalnızca önceki muayene sonuçları anormal sonuçlar gösteriyorsa veya daha önce rahim ağzı kanseri tarama testi yaptırmamışsa yapılmalıdır.
3. Kolon kanseri
Kolon kanseri, kalın bağırsakta ortaya çıkan bir kanser türüdür. Bu hastalık kolorektal kanser olarak da bilinir. Bazı kolon kanseri türleri, kalın bağırsakta topaklar (bağırsak polipleri) olarak görünen kanserli olmayan doku kümelerinden kaynaklanır.
Erken evrelerinde kolon kanseri asemptomatik olabilir. Hastalık ilerledikçe veya kanserin evresi ilerledikçe kolon kanseri aşağıdaki semptomlara neden olabilir:
- Dışkı şekli ve kıvamında 4 haftadan uzun süren değişiklikler
- İshal ve kabızlık gibi geçmeyen sindirim bozuklukları
- Kanlı dışkı veya anüsten kanama
- Mide krampları, ağrı veya sürekli şişkinlik
- Dışkılamadan sonra bitmemiş his
- Zayıf veya yorgun
- Nedensiz kilo kaybı
Aşağıdakiler dahil olmak üzere kolon kanserini tespit etmek için yapılabilecek birkaç test türü vardır:
Dışkı muayenesi
Bu inceleme, virüs, bakteri ve parazitlerin varlığının yanı sıra dışkıda kan ve hatta DNA değişikliklerinin saptanması için laboratuvarda analiz için dışkı örneği alınarak yapılır.
sigmoidoskopi testi
Bu test, rektumdan kalın bağırsağa sokulan kısa, ince, esnek, hafif bir tüp kullanılarak gerçekleştirilir. Bununla birlikte, bu prosedür kolondan daha yüksek olan kanseri tespit etmeyebilir.
kolonoskopi
Kolonoskopi, rektumda ve tüm bağırsakta polip veya kanser olup olmadığını kontrol etmek için anüsten sokulan daha uzun, daha ince, esnek, daha hafif bir tüp kullanır. Bu test yapılmadan önce hastanın 1-2 gün özel bir diyette olması gerekir.
Kolon kanseri taraması, 60-75 yaş arası ve ailesinde bağırsak kanseri öyküsü olan kişiler için şiddetle tavsiye edilir.
4. Prostat kanseri
Prostat kanseri en sık görülen kanser türlerinden biridir. Bu kanser türü, seminal sıvı üreten ve spermi taşıyan küçük bir bez olan prostatta meydana gelir.
Prostat kanseri hastalarının yaşayabileceği belirtilerden bazıları şunlardır:
- Özellikle geceleri sık sık idrara çıkma dürtüsü hissetmek
- İdrar akışını geçme veya durdurma zorluğu
- Zayıf veya tıkalı idrar akışı
- Gülerken veya öksürürken istemeden biraz idrara çıkma
- Ayakta idrar yapamama
- İdrar yaparken veya boşalırken ağrı veya yanma hissi
- İdrarda veya menide kan var
- Mesane idrar yaptıktan sonra tamamen boş hissetmiyor
- Erektil disfonksiyon veya ereksiyon olma zorluğu
- Kalçalarda, sırtta (omurga), göğüste (kaburgalarda) veya diğer bölgelerde ağrı
- Bacaklar zayıf veya uyuşmuş
- Mesane kontrolünün kaybı
Prostat kanseri tanısını doğrulamak için doktor aşağıdaki testleri yapabilir:
Anüs muayenesi veya dijital rektal muayene (DRE)
Doktor, prostatın boyutunu kontrol edebilir ve parmağıyla prostat çevresinde topaklar veya diğer anormallikler olup olmadığını hissedebilir. Ancak bu test, özellikle erken evre prostat kanserinde bazen kanseri tam olarak tespit edemeyebilir.
Ölçek Prostat Spesifik Antijen (PSA)
PSA, prostat kanseri dokusu tarafından üretilen bir proteindir. Bununla birlikte, yüksek bir PSA sonucu her zaman prostat kanserinden kaynaklanmaz ve her prostat kanseri vakası yüksek bir PSA sonucu göstermez.
Prostat kanseri taraması, 40-75 yaş arası veya ailesinde prostat kanseri öyküsü olan erkekler için şiddetle tavsiye edilir.
5. Akciğer kanseri
Akciğer kanseri genellikle erken evrelerinde hiçbir belirti ve semptom göstermez. Akciğer kanserinin belirti ve semptomları genellikle hastalık ileri bir aşamaya girdiğinde ortaya çıkar. Ortaya çıkabilecek akciğer kanseri belirtilerinden bazıları şunlardır:
- Haftalar veya aylar sonra geçmeyen kronik öksürük veya öksürük
- Öksürük mukusunda kan veya kan öksürmek
- Göğüs ağrısı, özellikle nefes alırken, öksürürken veya gülerken
- Ses kısıklığı
- Kilo kaybı ve iştah kaybı
- Nefes almak zor
- çabuk yorulur
- Bronşit veya pnömoni gibi sık solunum yolu enfeksiyonları
- hırıltı
- Kemik ağrısı
- Baş ağrısı
Akciğer kanserini tespit etmek için çeşitli muayene türleri yapılır, yani:
- Kontrast maddeli veya kontrastsız akciğerlerin BT taraması
- Göğüs röntgeni
- Balgam muayenesi ve akciğer dokusu biyopsisi
- Akciğerlerin bronkoskopisi veya endoskopisi
Akciğer kanseri taraması genellikle 55-74 yaşları arasında aktif olarak sigara içen veya sigara içen kişilere önerilir. Sanayi sektöründe çalışan ve asbest ve benzin gibi kimyasallara maruz kalmaya duyarlı kişilerin de bu kontrolleri yapmaları tavsiye edilir.
6. Karaciğer kanseri
Karaciğer kanseri karaciğerde başlayan kanserdir. Karaciğer kanseri primer ve sekonder olmak üzere 2 tipe ayrılır. Birincil karaciğer kanseri, karaciğerde kanser hücreleri ortaya çıktığında ortaya çıkarken, ikincil karaciğer kanseri, diğer organlardan kanser hücreleri karaciğere yayıldığında gelişir.
Genellikle karaciğer kanseri olan hastalarda ortaya çıkan belirtiler şunlardır:
- Kilo kaybı
- İştah kaybı
- Üst mide ağrıyor
- Mide bulantısı ve kusma
- Vücut zayıf ve yorgun hissediyor
- Mide şişer veya sıvı birikmesi var
- Sarı cilt ve göz beyazları
- Beyaz tabure
- Az yemek yemenize rağmen çok tok hissetmek
- Genişlemiş karaciğer veya sağ kaburga altında bir yumru
- Sol kaburga altında genişlemiş bir dalak veya bir yumru.
- kaşıntılı döküntü
Bir kişinin karaciğer kanseri olup olmadığını tespit etmek için çeşitli tetkikler yapılabilir. Muayene şunları içerir:
laboratuvar muayenesi
Laboratuvar testleri, alfa-protein (AFP) seviyelerini tespit etmeye yönelik testler için tam kan testleri, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri içerebilir.
görüntüleme testi
Karaciğer kanserini tespit etmek için çeşitli görüntüleme testleri, ultrason, BT taraması, MRI, anjiyografi, kemik ağrısı şikayetleri varsa veya doktor kanserin kemiklere yayıldığından şüpheleniyorsa kemik taramasına kadardır.
Laparoskopi ve biyopsi
Bu muayene genellikle doktor hastanın karaciğer kanseri olduğundan şüphelenirse yapılır, ancak görüntüleme testlerinin sonuçları kesin değildir.
Bu muayene, sıklıkla alkollü içecek tüketen veya hepatit B, hepatit C, siroz ve hemokromatoz gibi belirli hastalıklardan muzdarip kişiler için şiddetle tavsiye edilir.
7. Kan Kanseri
Kan kanseri veya lösemi, beyaz kan hücreleri ve lenfositler gibi kan hücrelerine saldıran bir kanser türüdür. Kan kanseri aşağıdaki belirtilere neden olabilir:
- Ateş veya titreme
- yorgun veya yorgun
- Sık hastalık veya enfeksiyon
- Kilo kaybı
- Kolay morarma veya sık spontan kanama, örneğin sık burun kanaması, diş eti kanaması veya ciltte kırmızı lekeler oluşması
- Özellikle geceleri sık sık soğuk terleme
- Kemik ağrısı
- Boyun, koltuk altı veya kasıkta bir yumru belirir
- İştahsızlık
- Midede ağrı ve şişlik
Bir kişinin kan kanseri olup olmadığını kontrol etmek için yapılan çeşitli muayene türleri şunlardır:
- Genel kontrol
- Kemik iliği aspirasyonu
- X-ışınları gibi radyolojik incelemeler, CT taraması ve PET taraması
- Lomber ponksiyon
Bu muayene, Down sendromu gibi genetik bozuklukları veya rahatsızlıkları olanlar, ailesinde lösemi hastası olanlar, aktif sigara içenler veya benzin veya fabrika atıkları gibi belirli kimyasallara maruz kalma öyküsü olanlar için kesinlikle önerilir.
Kanseri saptamak için yapılan araştırmalar tam olarak doğru değildir. Kanser hücrelerinin olup olmadığını kesin olarak teşhis etmek için biyopsi gereklidir.
Doktor, kanser olduğundan şüphelenilen bir doku örneğini alıp mikroskop altında inceleyerek, organdaki hücrelerin hala normal olup olmadığını veya kanser hücrelerine dönüştüğünü görecektir.
Yukarıdaki kanser belirtilerinden bazılarını hissederseniz hemen bir doktora danışın. Bu semptomları hissetmenin kanser olduğunuz anlamına gelmediğini unutmayın. Bununla birlikte, kanseri mümkün olduğunca erken teşhis etmek için kontrole gitmek asla acıtmaz.
